|
Title
|
|
|
|
Jewish migration and the making of a Belgian Jewry : immigration, consolidation, and transformation of Jewish life in Belgium before 1940
| |
|
Author
|
|
|
|
| |
|
Abstract
|
|
|
|
| Deze thesis spitst zich toe op de ontwikkelingen in de Belgische Joodse samenleving in de periode voor 1940. De Belgische Joodse gemeenschap zoals die zich in de loop van de negentiende en twintigste eeuw ontwikkelde was het resultaat van een opeenvolging van ‘Joodse migratiegolven’. In tegenstelling tot andere West-Europese Joodse gemeenschappen zoals bijvoorbeeld in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië of Nederland, had de Belgische Joodse bevolking geen sterke historische wortels of een gevestigde historische traditie. Een eerste ‘Joodse migratiebeweging’ (1815-1880) legde de basis voor het Belgisch Consistoriale Jodendom. Deze Joodse migranten vestigden zich in België vanuit Frankrijk, Nederland, en Duitsland en bouwden de institutionele fundamenten van het Belgische Jodendom. De Consistoriale elites, voorstanders van de acculturatie van de Joodse ritus en cultuur aan de niet-Joodse Europese samenleving, bepleitten een verregaande integratie van de Joodse bevolking en ontkenden elke vorm van Joods particularisme buiten de sfeer van het religieuze. Deze vaderlandslievende ideologie zou de hoeksteen blijven van een goed geïntegreerde kleine Joodse bevolking die in 1880 op zo'n 4000 personen werd geschat. Tot ver in de twintigste eeuw zou deze kleine groep van ‘Belgische Joden’ de ‘hoeders’ blijven van de officiële Joodse religieuze gemeente in de hoofdstad de Communauté Israélite de Bruxelles. Een nieuwe ‘golf’ van Joodse immigranten aan het eind van de negentiende eeuw duwde het historische traject van de Belgische joodse gemeenschap in nieuwe richtingen en leidde tot een enorme diversificatie van de Belgisch-Joodse samenleving. Vanaf de jaren 1880 en vooral na 1906 vestigden duizenden Oost-Europese Joodse immigranten zich in België, aangetrokken door economische mogelijkheden of als een ‘tijdelijke stop’ op hun doorreis naar Amerika. Dit proces herhaalde zich opnieuw na de Eerste Wereldoorlog wanneer de Oost-Europese Joodse emigratiebeweging weer op gang kwam na de stilstand tijdens de oorlog. De 'eerste' (1982-1914) en 'tweede’ (1914-1930) Oost-Europese Joodse migratiebeweging bracht een enorme groei van de Belgische Joodse bevolking teweeg. In 1930 werd de Joodse bevolking in België op zo’n 50.000 geschat. De komst van Oost-Europese Joodse migranten leidde tot een radicale transformatie van de Belgische Joodse samenleving. Nieuwe vormen van Joodse religiositeit, culturele en politieke wereldbeelden deden hun intrede. Een stedelijke Joodse ‘arbeidersklasse’ vestigde zich in de semi-industriële artisanale beroepen zoals de diamantindustrie, of vond werk in flexibele, laagbetaalde banen in de kledingindustrie en in verschillende takken van de lederindustrie, vaak in kleine bedrijven die door hun al gevestigde co-religionisten werden uitgebaat. Joodse arbeiderspartijen en een joodse 'vakbondsbeweging' probeerden deze 'Joodse massa's' te organiseren, hun belangen te verdedigen, hen te integreren in de Belgische arbeidersbeweging en propageerden nieuwe vormen van een seculier Joodse identiteit. Een sterke Joodse nationale beweging probeerde het Zionisme en het Joodse nationale project in Palestina tot één van de ankerpunten van een nieuwe Joodse identiteit te verheffen maar stuitte daarbij ook op weerstand van zowel het gevestigde ‘Belgische Jodendom’, de sterke Joodse sectie van de Belgische Communistische Partij, alsook grote delen van de Joodse religieuze orthodoxie. Desalniettemin wist het Zionisme gedurende de vier decennia voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog aan belang te winnen. Al deze verschillende tendensen binnen de Joods Belgische samenleving poogden om aan invloed en gezag in de Joodse straat of in de officiële instellingen van het Belgische Jodendom te winnen. Met het vestigen van Oost-Europese Joodse immigranten begon ook het moeizame integratieproces in de Belgische samenleving. Hun ideologische bagage, getransplanteerd van de Oost-Europese Joodse leefwereld, werd geleidelijk aan aangepast en geconfigureerd om antwoorden te bieden voor de specifieke omstandigheden en uitdagingen waarmee de Joodse gemeenschap in België werd geconfronteerd. De economische crisis in de jaren 30, het opkomen van het Nationaal-Socialisme in Duitsland en het daarmee gepaarde ontstaan van een georganiseerd lokaal antisemitisme in de Belgische samenleving in de tweede helft van de jaren 30 schudden de Joodse samenleving door elkaar. De groeiende verarming van grote delen van de Joodse bevolking in combinatie met de inwijking van duizenden Joodse vluchtelingen uit Duitsland en Oostenrijk dreven de tegenstellingen in de Joodse gemeenschap op de spits. Het zijn deze processen van ‘Belgische’ Joodse identiteitsvorming en de manier waarop de verschillende actoren in de Joodse gemeenschap op specifieke historische gebeurtenissen in de eerste helft van de twintigste eeuw reageerden waarin deze dissertatie zich verdiept. |
| |
|
Language
|
|
|
|
English
| |
|
Publication
|
|
|
|
Antwerpen
:
Universiteit Antwerpen, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Departement geschiedenis
,
2020
| |
|
Volume/pages
|
|
|
|
622 p.
| |
|
Note
|
|
|
|
:
Van Goethem, Herman [Supervisor]
:
Schreiber, Jean-Philippe [Supervisor]
| |
|
Full text (open access)
|
|
|
|
|
The publisher created published version Available from 09.06.2025
|
| |
|